2021. no 1. Derya Derin Paşaoğlu

DOI: http://dx.doi.org/10.22378/kio.2021.1.51-82 Скачать статью
1,506

Heritage Inherited from Steppe Culture and Golden Horde Khanate: Tribal Aristocracy and Karachu Beys in the Crimean Khanate

Derya Derin Paşaoğlu

(Karadeniz Technical University)

Abstract. The tribal aristocracy in The Golden Horde Khanate and its successors, shaped by the steppe culture, developed with the elements inherited from the ancient heritage of geography. Since the Asian Hun State, the legacy of four numbers, which has come to the forefront in political, military and social life, has found its place in the name of the Four Beys System / Four Karaçu Beys. The four beys system has become one of the essential elements of the administration in addition to the Khanate position in the Crimean Khanate. The beginning of this system is based on the 4000 soldiers given to Cuçi in the land and tribal division made by Genghis Khan to his sons and the Kıyat, Seycut, Kinhit and Hüşin tribes to which they belong. Although the Mongolian tribes, which were a few in number in the ancient Turkish homeland of Cumania, they tried to keep the rule under the leadership of the Kıyat, and lost their authority after the silence of the Ak Orda (White Horde) dynasty. With the leadership that changed hands between the Mangit and the Sirins, the intertribal balance of power was transferred to the Sirin, Barın, Argin, Kipchak and Mangit tribes under the leadership of the Sirins, who played an active role in the establishment of the Crimean Khanate. The Tribes played an active role in both, internal and external affairs of the Crimean Khanate under the chief Karaçu of the Sirin tribe. After the Crimean Khanate came under the Ottoman protection, the Karachu beys, on the one hand, became the assurance of the Genghisids to hold the throne, on the other hand, they became the control element of power of the Genghisids. The Karachu beys’ keeping the interests of their tribes above everything, has turned the relations in the north of the Black Sea into a slippery ground where the balances were constantly changing.

Keywords: Crimea, Golden Horde, Şirin Mirzas, Kipchak, Barın, Argin.

For citation: Derya Derin Paşaoğlu. Heritage Inherited from Steppe Culture and Golden Horde Khanate: Tribal Aristocracy and Karachu Beys in the Crimean Khanate. Krymskoe istoricheskoe obozrenie=Crimen Historical Review. 2021, no. 1, pp. 51–82.  DOI: 10.22378/kio.2021.1.51-82.

REFERENCES

  1. Abdullah İbn Rıdvan. Tevârîh-i Deş-i Kıpçak ‘An Hıtta-i Kırım veya Tevârîh-i Tatar Hânân-ı Kadîm ve Ahvâl-i Deşt-i Kıpçak [Stories about the kipchak steppe and the Crimean khans]. Haz.: Akif Erdoğru, Selçuk Uysal. İzmir, 2012. 80 s.
  2. Abdülgaffar Kırımî. Umdetü’l-Ahbâr [Umdet ul-Ahbar]. Transcript: Derya Derin Paşaoğlu. Kazan, 2014. 418 s.
  3. Acar, Serkan. Kâsım Hanlığı (1445–1681)’nda İdarî Yapı ve Ekonomik Faaliyetler [Administrative Structure and Economic Activities in the Kâsım Khanate (1445-1681)]. Tarih araştırmaları. Cilt: 27, Sayı: 43, 2008. S. 119–130.
  4. Akbıyık, Hayrunnisa. Mangıtlar [Mangyts]. İA, Türkiye Diyanet Vakfı. C. 27. Ankara, 2003. S. 570–571.
  5. Barthold, Wilhelm. Türk-Moğol Ulusları Tarihi [History and philology of the Turkic and Mongolian peoples]. Çev.: Hasan Eren, TTK Yay. Ankara, 2006. 50 s.
  6. Bıyık, Ömer. Kırım’ın İdarî ve Sosyo-Ekonomik Tarihi (1600–1774) [Administrative and Socio-Economic History of Crimea]. Ötüken Yayınları. İstanbul, 2014. 300 s.
  7. Bronevskiy, Martin. Kırım [Crimea]. Çev.: Kemal Ortaylı. Ankara, 1970.
  8. Clauson, Sır Gerard. An Etymological Dictionary Of Pre-Thirteenth-Century Turkish. At The Clarendon Press, Oxford, 1972. 647 s.
  9. Derin Paşaoğlu, Derya. Altın Orda ve Kırım Sahasında Bozkır Aristokrasisinin Güçlü Temsilcileri: Emir Rektemür ve Şirin Mirzalar [Strong Representatives of the Steppe Aristocracy in the Golden Horde and Crimean Field: Emir Rektemür and Şirin Mirzas]. Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD), C. 33, S. 56. Ankara, 2014. S. 147–190.
  10. Derin Paşaoğlu, Derya. Emir Edigü (Edige) ve Oğullarının Nogay Ulusu’ndaki Yeri [Emir Edigü (Edige) and His Sons in the Nogai Nation]. Crimean Historical Review. Vol. 1. Bahçesaray–Kazan, 2016. S. 33–56.
  11. Derin Paşaoğlu, Derya. Nogayların Hanlık ve Ulus Olma Sorunsalı [The Problem of Nogais Being Khan and Nation]. Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD). C. 35, S. 60. Ankara, 2016. S. 279–284.
  12. Ebu’l-Gazi Bahadır Han. Türk’ün Soy Ağacı [Turkish Family Tree]. Çev.: Doktor Rıza Nur, Sadeleştiren: Yunus Yiğit. İstanbul, 2010. 336 s.
  13. Fisher, Alan. Kırım Tatarları [Crimean Tatars]. Selenge Yayınları. İstanbul, 2009. 336 s.
  14. Forbez Manz. Beatrice. The Clans of The Crimean Khanate 1466–1532. Harvard Ukrainian Studies. Vol. 2, No: 3. 1978. S. 282–309
  15. François De Tott. Türkler ve Tatarlar Arasında [Between Turks and Tatars]. Çev.: Reşat Uzmen. İstanbul, 1996.
  16. Golden, Peter. Türk Halkları Tarihine Giriş [Introduction to the History of Turkic Peoples]. Çev.: Osman Karatay. Karam Yay. Ankara, 2002. 389 s.
  17. Gömeç, Saadettin. Kök Türk Tarihi [Kok Turk History]. Ankara, 1999. 167 s.
  18. Grousset, René. Bozkır İmparatorluğu [Empire of the Steppe]. Çev.: Reşat Uzmen. İstanbul, 1999. 518 s.
  19. Gül Bülent. İbni Mühennâ Lügati [İbni Mühennâ Dictionary]. Türk Kültürü Araştırma Ens. Yay. Ankara, 2016. 369 s.
  20. Gündoğdu, Abdullah. Hive Hanlığı [Khiva Khanate]. Ankara, 1995.
  21. Hudyakov, Mihail. Kazan Hanlığı Tarihi [History of Kazan Khanate]. Çev.: A. İshakî. Haz.: İ.Kamalov, TTK Yay. Ankara, 2009. 480 s.
  22. İbn Battuta. İbn Battuta Seyahatnamesi II [Ibn Battuta Travel Book II]. Çev.: A. Said Aykut. YKYay. İstanbul, 2000. 517 s.
  23. İnalcık, Halil. Kırım Hanlığı Tarihi Üzerine Araştırmalar 1441–1700 [Studies on the History of the Crimean Khanate 1441–1700]. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul, 2017. 593 s.
  24. İnalcık, Halil. Han Ve Kabile Aristokrasisi: I. Sahib Giray Han Döneminde Kırım Hanlığı [Khan and Tribe Aristocracy: Crimean Khanate During the Period of Sahib Giray Khan I]. Emel, 135 (Mart–Nisan). Kit-San Matbaası. İstanbul, 1983. S. 51–73.
  25. İnan, Abdülkadir. Moğolların Gizli Tarihi [The secret history of the mongols]. Makaleler ve İncelemeler, I. Ankara, 1998. S. 510–517.
  26. İvanics, Maria. Bozkırdaki Bir Kabilenin Kökeni ve Yükselişi: Şirinler. Doğu Avrupa Türk Mirasının Son Kalesi Kırım [The Origin and Rise of a Tribe in the Steppe: The Shirins]. Çev.: Mustafa Işık. Editör: Yücel Öztürk. İstanbul, 2015. S. 53–71.
  27. İvanics, Mária. Die Şirin Abstammung und Aufstieg einer Sippe in der Steppe, aškovs Publikationen erschienen in zwei Zeitschriften, Zapiski Odesskogo obščestva istorii i drevnostej [Veröffentlichungen der Odessa-Gesellschaft für Geschichte und Altertümer] und Izvestija Tavričeskoj učenoj archivnoj komissii [Mitteilungen der taurischen wissenschaftlichen Archivkommission]. Sie sind im Internet zugänglich: http://www.library.chersonesos.org (Stand:30. März, 2011), S. 27–44.
  28. Kafalı, Mustafa. Ötemiş Hacı’ya Göre Cuci Ulusu’nun Tarihi [History of the Cuci Nation according to Ötemiş Haji]. Türk Tarihi Araştırmaları Yayınları. Ankara, 2009. 160 s.
  29. Kafesoğlu. Türk Milli Kültürü [Turkish National Culture]. Ötüken Yayınları. İstanbul, 2004. 466 s.
  30. Karatay Osman. İran İle Turan [Turan and Iran]. İstanbul, 2012.
  31. Kesbi Haşim Mehmed Efendi. Ahval-i Anapa ve Çerkes, Anapa ve Çerkesya Hatıraları [Anapa and Circassian Memories]. Haz. Mustafa Özsaray. Kafkas Vakfı Yay. İstanbul, 2012. 160 s.
  32. Kıldıroğlu, Mehmet. Kırgızlar ve Kıpçaklar [Kyrgyz and Kipchaks]. TTK Yayınları. Ankara, 2013. 311 s.
  33. Kırım Kadı Sicilleri-Kırım Hanlığının Kadıasker Defterleri [Kadıasker Notebooks of the Crimean Khanate]. Cilt: 47 (H.1128–1130–M.1716–1719)
  34. Kırım Kadı Sicilleri-Kırım Hanlığının Kadıasker Defterleri [Kadıasker Notebooks of the Crimean Khanate]. Cilt: 58 (H.1146–1148–M.1735–1735)
  35. Kırım Kadı Sicilleri-Kırım Hanlığının Kadıasker Defterleri [Kadıasker Notebooks of the Crimean Khanate]. Cilt: 68 (H.1157–1165–M.1744–1751)
  36. Kırzıoğlu, Fahreddin. Yukarı Kür ve Çoruk Boyları’nda Kıpçaklar [Kipchaks in the Upper Cure and Çoruk Tribes]. TTK Yayınları. Ankara, 1992. 278 s.
  37. Koçak Kürşat, Bakır Çağrı. Eski Türk Devlet Felsefesinin Kozmolojik ve Mitolojik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme [An Evaluation on the Cosmological and Mythological Foundations of the Ancient Turkish State Philosophy]. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi (OTAD) III, 2. 2019, Aralık. S. 106–120.
  38. Kurat, Akdes Nimet. IV–XVIII Yüzyıllarda Karadeniz’in Kuzeyindeki Türk Kavim ve Devletleri [Turkish Peoples and States in the North of the Black Sea in IV-XVIII Centuries]. Ankara, 2002. 516 s.
  39. Lessing, Ferdinand D. Moğolca-Türkçe Sözlük [Mongolian-Turkish Dictionary]. C. 2. Çev.: Günay Karaağaç. TTK Yay. Ankara, 2003. 1769 s.
  40. Moğolları Gizli Tarihi [The Secret History of the Mongols]. Çev.: Ahmet Temir. TTK Yay. Ankara, 1995. 300 s.
  41. Mûsevî, Mustafa. Dâ’iretü’l-Ma’ârif-i Bozorg-i İslâmi Ansiklopedisi ‘Oğuz’ Maddesi [The Great Islamic Encyclopaedia. ‘Oğuz’ Article]. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi (OTAD) III, 2. Çev.: Fatih ÇİFTÇİ. Aralık, 2019. S. 156–167.
  42. Onat, Ayşe; Orsoy, Sema; Ercilasun, Konuralp. Han Hanedanı Tarihi, Hsiung-nu (Hun) Monografisi [Han Dynasty History, Hsiung-nu (Hun) Monography]. TTK Yayınları. Ankara, 2015. 152 s.
  43. Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi [Turkish Mythology]. C. I, TTK Yay. Ankara, 2014. 745 s.
  44. Ötemiş Hacı. Çengiz-Nâme [Book about Genghis Khan]. Haz.: İlyas Kamalov. TTK Yay. Ankara, 2009, 87 s.
  45. Özdem, Zeynep. Kırım Karasubazar’da Sosyo-Ekonomik Hayat [Socio-Economic Life in Crimean Karasubazar]. Ankara, 2010. 197 s.
  46. Özel, Haşim. Kıpçak Uruk ve Boyları [Kipchak Uruk and his Tribes]. TTK Yayınları. Ankara, 2020. 216 s.
  47. Reşidüddin Fazlullah. Camiü’t-Tevârih [World History]. Çev.: Abdülbaki Gölpınarlı. Milli Eğitim Basımevi. TTK Kütüphanesi, AII/7509.
  48. Shamiloglu Uli. Altın Orda Hanlığı Ve Halef Devletlerinde Türk Kabile Teşkilâtı [The Golden Horde Khanate and Turkish Tribal Organization in the Successor States]. Türk Devlet Yönetimi Geleneği (I. Uluslararası Türk Devlet Yönetimi Geleneği Kongresi Bildiri Kitabı-3/4 Nisan 2014). Bişkek, 2016. S. 12–16.
  49. Shamiloglu, Uli. Tribal Politics and Social Organization in the Golden Horde [Tribal Politics and Social Organization in the Golden Horde]. Thesis Of Phd, Colimbia University. New York, 1986. 286 s.
  50. Smirnov, V. D. Osmanlı Dönemi Kırım Hanlığı [The Crimean Khanate under the Rule of the Ottoman Empire]. Çev.: Ahsen Batur. Selenge Yayınları. İstanbul, 2016. 681 s.
  51. Soysal, Abdullah. Kırım Hanzâdelerinin Kafkasya’dan Talim ve Terbiyesi [Education and Discipline of the Crimean Hanzade from the Caucasus]. Emel, 36. İstanbul, 1966. S. 17–20.
  52. Şeşen Ramazan. İslâm Coğrafyacılarına Göre Tükler ve Türk Ülkeleri [Turkish peoples and Turkish Countries According to Islamic Geographers]. TTK Yay. Ankara, 2001. 300 s.
  53. T’ang, C’hi. Moğol Sülalesi Devrinde Türk ve İslam Dünyası İle Temasta Bulunan Şahsiyetler [Persons in Contact with the Turkish and the Islamic World during the Mongolian Dynasty]. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Umumi Türk Tarihi Kürsüsü Yayımlanmamış Dr. Tezi. İstanbul, 1970. 464 s.
  54. Taş, Kenan Ziya. Klasik Dönem Osmanlı İdare Anlayışını Etkileyen Kültür Havzaları [Cultural Basins Influencing the Understanding of Ottoman Administration in Classical Period]. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi (OTAD ) III, 2. Aralık, 2019. S. 54–69.
  55. Taşağıl, Ahmet. Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları [Ancient Turkish Tribes According to Chinese Sources]. TTK Yayınları. Ankara, 2013. 187 s.
  56. Togan, A. Zeki Velidî. Moğollar, Çingiz ve Türkler [Mongols, Chingis and Turks]. İstanbul, 1941.
  57. Ünlü, Suat. Çağatay Türkçesi Sözlüğü [Chagatay Turkish Dictionary]. Eğitim Yay. Konya, 2013. 1286 s.
  58. Ünlü, Suat. Harezm Altın Ordu Türkçesi Sözlüğü [Harezm Altın Ordu Turkish Dictionary]. Eğitim Yay. Konya, 2012. 716 s.
  59. Üren, Umut. Avrasya’nın Bozkır Halkları-Alanlar ve Aslar [Steppe Peoples of Eurasia – Fields and Aces]. Ankara, 2019. 239 s.
  60. Vasary, Istvan. Eski İç Asya’nın Tarihi [History of Ancient Inner Asia]. Çev.: İsmail Doğan. Ötüken Yay. İstanbul, 2007. 270 s.
  61. Velyaminov-Zernov, V. V. Kırım Yurtına ve Ol Taraflarga Dair Bolgan Yarlıglar ve Hatlar, Kırım Hanlığı Tarihine dair Kaynaklar [Materials for the history of the Crimean Khanate]. Haz.: A. Melek Özyetgin, İlyas Kamalov. TTK Yayınları. Ankara, 2009. 941 s.
  62. Vladimirtsov, B. Y. Moğolların İctimaî Tarihi [The Administrative History of the Mongols]. Çev.: A. İnan. TTK Yayınları. Ankara, 1995. 339 s.
  63. Yakubovskiy, A. YU. Altın Ordu ve Çöküşü [Golden Horde and its collapse]. Çev.: Hasan Eren. TTK Yay. Ankara, 1992. 277 s.
  64. Zemahşerî. Mukaddimetü’l-Edeb Moğolca-Çağatayca Çevirinin Sözlüğü [Dictionary of Mongolian-Chagatay Translation]. Haz.: N. N. Poppe, Çev.: M. S. Kaçalin. TDK Yay. Ankara, 2017. 213 s.

About the author: Derya Derin Paşaoğlu – Ph. D. (History), Assistant Professor, Department of History, Karadeniz Technical University (61080, Trabzon, Turkey); derinderya@ktu.edu.t

1,506
×Close search
Search